Juist technologie verdient een goed gesprek op televisie

Eerder deze week verschenen de uitkomsten van een onderzoek naar de gasten en onderwerpen in de vier belangrijkste talkshows in ons land. De discussie die daarop volgde ging onder meer over de gasten zelf, de beperktheid van het lijstje en het gebrek aan vrouwen. Mij viel iets anders op. Het gepubliceerde overzicht van onderwerpen waarover gesproken wordt en met welke frequentie, strookt niet met de belevingswereld van de gemiddelde Nederlander. In alle programma’s wordt het meest over cultuur gesproken, gevolgd door politiek, media en misdaad. Onderaan de lijst staat technologie. Hierover wordt 2% van de tijd gesproken, als het meezit, maar meestal 1% of zelfs minder dan dat. En dat is opmerkelijk. Misschien wel meer dan dat.

Onze samenleving is doorspekt met technologie. Ga maar eens na hoe je dag verloopt, vanaf het afgaan van de wekker tot het ’s avonds weer in slaap vallen; er zijn weinig momenten waarbij je, impliciet of expliciet, geen gebruik maakt van technologie. Bij het uitvallen van elektriciteit, het mobiele telefonienetwerk of internet, komt de economie tijdelijk tot stilstand. Zonder technologie kunnen we niet leven. Dat is geen nieuws.

Maar er is natuurlijk volop nieuws dat ons allemaal aangaat. Zo bleek onlangs dat het hackers was gelukt de besturing van een auto over te nemen, gebruikmakend van de mobiele internetverbinding die dit type auto aan boord heeft. Dit is niet zomaar een berichtje als je bedenkt dat in 2020 alle auto’s connected zullen zijn. Verder werd bekend dat Facebook, net als Google, bezig is gebieden waar nog geen internet is – dat is grofweg de helft van de wereld – aan te sluiten door inzet van luchtballonnen en drones. Probeer je eens in te beelden wat het betekent als er nog eens drie miljard mensen in veelal arme landen toegang krijgen tot internet en daarmee de rest van de wereld. Om maar eens twee nieuwsfeiten van afgelopen week te noemen.

Zonder duiding van technologische ontwikkelingen kan er een verkeerd beeld ontstaan. Bijvoorbeeld over de opkomst van robots. Veel mensen, waaronder minister Lodewijk Ascher, hebben het gehad over potentieel verlies aan banen. Hierdoor ontstaat er een schrikbeeld van robots die onze maatschappij komen overnemen. Zo’n schrikbeeld is niet nieuw, het ontstaat de afgelopen pakweg honderd jaar telkens als een nieuwe belanghebbende technologie de kop op steekt. De angst blijkt tot nu toe altijd ongegrond. Technologische ontwikkeling zorgt ervoor dat wij steeds minder tijd en energie hoeven te besteden aan primaire levensbehoeften als het vinden en bereiden van eten, het vervaardigen van kleding en het in stand houden van onze gezondheid. Hierdoor ontstaat tijd voor andere activiteiten en het doen van weer nieuwe technologische innovaties. Natuurlijk moeten ook de schaduwkanten belicht worden. Maar technologische ontwikkelingen moeten in ieder geval niet worden weggezet als iets ingewikkelds waar alleen briljante techneuten in onbegrijpelijke taal over kunnen praten.

Want daar zit ‘m het probleem, vermoed ik. Redacties moeten op zoek naar een gast die op een dusdanige manier het onderwerp kan duiden dat het de kijker zo’n acht tot twaalf minuten kan boeien. Over het algemeen lijken de redacties er in meerderheid niet in te geloven dat die er zijn. Althans, niet voor meer dan een op de honderd gesprekken.

En dat is jammer, want onze toekomst wordt op talloze terreinen grotendeels bepaald door de voortschrijdende technologie. En daar moeten we klaar voor zijn. Een goed begrip is daarvoor noodzakelijk. En begrip, zo heb ik altijd geleerd, ontstaat tijdens een goed gesprek.

Dit opiniestuk is op 11 augustus 2015 gepubliceerd in NRC Handelsblad. De gebruikte afbeelding bij dit artikel is van NRC (Ruben L. Oppenheimer).